Aft oraz innych owrzodzeń jamy ustnej nie wolno lekceważyć, ponieważ mogą być ważnym sygnałem, że w ustroju toczy się groźny proces chorobowy.
Najczęściej występującą dolegliwością w jamie ustnej są afty. To niewielkie i bardzo bolesne owrzodzenia, czyli ubytki błony śluzowej, pokryte białym nalotem i otoczone rumieniowatym, zapalnym obrzeżem. Mogą pojawiać się pojedynczo lub w grupach na podniebieniu miękkim i języku, najczęściej rozwijają się na miękkim fałdzie skóry stanowiącej połączenie wewnętrznej strony policzków z dziąsłami. Afty osiągają średnicę od 1 mm do 2 cm, jednak zazwyczaj nie są większe niż 5 mm. Często są mylone z pleśniawkami, które są mniej bolesne i są to kredowobiałe naloty, a ich przyczyną są grzyby zwane drożdżakami.
Podłoże występowania aft jest bardzo różne:
– wyrzynające się ósemki
– choroby migdałków
– nieodpowiednia higiena jamy ustnej
– choroby układu pokarmowego.
Wyróżniamy trzy rodzaje aft:
Afty mniejsze to afty przewlekłe, nawrotowe, z którymi częściej zmagają się dorośli niż dzieci, których przyczynami są najczęściej:
- nieodpowiednia higiena jamy ustnej (w tym jedzenie brudnymi sztućcami, jedzenie nieumytych owoców i warzyw, a także złe nawyki, np. gryzienie długopisów czy obgryzanie paznokci)
- choroby zębów (zapalnie kanałów, próchnica, kamień nazębny, wyżynające się ósemki, itp.)
- mechaniczne uszkodzenia jamy ustnej (np. ukłucia szczoteczką do zębów, podrażnienia podczas zabiegów stomatologicznych)
- niewłaściwie dopasowana proteza
- autoagresja komórek, spowodowana np. przez stres
- alergia
- przyjmowanie silnych antybiotyków
- czynniki genetyczne
Afty duże,(afty Suttona), które są większe, głębsze, bardzo bolesne, nieraz mnogie i ustępują z pozostawieniem blizn – do ich pojawienia przyczyniają się:
- nieprzestrzeganie zasad higieny jamy ustnej
- stosowanie past do zębów zawierających dodecylosiarczan sodu
- spożywanie niektórych potraw (twarde sery, orzechy, żywność zawierająca konserwanty)
- niedobór witamin i składników mineralnych (a zwłaszcza żelaza, kwasu foliowego, witaminy B12)
- zaburzenia hormonalne
- zaburzenia autoimmunologiczne (np. HIV)
Afty opryszczkowate, które występują w skupiskach i są połączone z wirusem opryszczki.
Innymi czynnikami wpływającymi na pojawienie się zmian w obrębie śluzówki są:
– Infekcje wirusowe (herpes simplex- wirus opryszczki, cytome- galovirus lub Coxsackie);
– przewlekłe wrzodziejące zapalenie jamy ustnej – jest dość rzadkim schorzeniem. Najczęściej dotyka kobiety w wieku od 30 do 60 lat. Zmiany pojawiają się najczęściej na języku. Kolejnymi miejscami ich występowania jest błona śluzowa policzków oraz dziąseł. Zmiany występujące na dziąsłach przypominają łuszczycę. Ponieważ objawy wrzodziejącego zapalenia błony śluzowej jamy ustnej przypominają objawy innych chorób, takich jak złuszczające zapalenie dziąseł (desquamative gingivitis), pemfigoid bliznowaciejący (pemphigoid cicatrical), nadżerkowa postać liszaja płaskiego jamy ustnej (lichen planus erosivus mucosae oris), pęcherzyca (pemphigus vulgaris) czy aftoza (aphtosis), w rozpoznaniu różnicowym należy uwzględnić inne jednostki chorobowe.
– liszaj płaski nadżerkowy – jest przewlekłą zapalną chorobą skóry i błon śluzowych występującą niekiedy wyłącznie w jamie ustnej. Przyczyny klasycznych zmian liszaja nie zostały ostatecznie wyjaśnione. Najczęściej sugerowane są zaburzenia immunologiczne. Zmiany identyczne klinicznie o ustalonym tle określane są jako liszajopodobne i są powodowane przez: leki (doustne leki przeciwcukrzycowe, leki obniżające ciśnienie krwi, przeciwreumatyczne, szczepionki przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby B), materiały stomatologiczne (amalgamaty, stopy metali).
Jak leczyć?
W leczeniu aft stosuje się pędzlowanie jamy ustnej, płukanki apteczne, środki osuszające i antyseptyczne, oraz napary ziołowe.
- SÓL i WODA UTLENIONA. Po pojawieniu się afty kilka razy dziennie powinniśmy płukać usta łagodnym roztworem soli rozpuszczonej w wodzie (pół łyżeczki soli na szklankę ciepłej wody). Owrzodzenia oczyszczajmy patyczkiem z watą, zanurzoną wcześniej w roztworze – jedna część wody utlenionej na 4 części wody. Do czyszczenia zębów używajmy miękkiej szczoteczki i past bez środków pieniących SLS.
- TANINA – herbata. Warto również skorzystać z metod naturalnych. Środkiem ściągającym, który wysusza i zmniejsza ból jest kwas taninowy zawarty w herbacie. Jej torebkę zanurzamy we wrzątku. Po chwili wyjmujemy, wyciskamy wodę i czekamy jak ostygnie, po czym przykładamy do afty na 3 minuty. Zawarta w niej tanina zmniejsza ból i działa wysuszająco.
- WODA RÓŻANA. Zielarze zalecają również płukanie jamy ustnej roztworem wody różanej, sporządzonym z płatków róż gotowanych na wolnym ogniu w pół litrze wody. 2-3 razy dziennie płucz jamę ustną odwarem wody różanej, który zmniejsza odczyn zapalny.
- INNE ZIOŁA. W postaci płukanek: rumianek, liść maliny, szałwia, łopian lekarski oraz odwar z czerwonej koniczyny. Bezpośrednio na aftę można stosować również wyciąg z mirry, ale wówczas należy zachować dużą ostrożność – potrafi bowiem uszkodzić delikatną śluzówkę jamy ustnej.
Nigdy nie próbuj odkażać afty spirytusem lub innym alkoholem.
Dieta
Gdy cierpimy z powodu nawrotów aft, warto zwrócić się do dietetyka z prośbą o przeanalizowanie naszego jadłospisu i sprawdzenie, czy zawiera dostateczne ilości kwasu foliowego, żelaza, cynku i witaminy B12. Badania wykazały, że istnieje związek między występowaniem aft, i niedoborem tych składników.
Do czasu zagojenia afty najlepiej spożywać kojące, chłodne pokarmy. Zwykle dobrze tolerowane są: mleko, lody, budynie i kremy. Jogurt z żywymi pałeczkami kwasu mlekowego ma działanie zarówno łagodzące, jak i przyspieszające gojenie.
Pomaga wprowadzenie do diety dużej ilości zielonych warzyw. Zawierają one witaminy z grupy B, które przyspieszają gojenie i zapobiegają nawrotom dolegliwości.
Zaleca się również jedzenie cebuli (surowej i gotowanej), która zawiera dużo siarki.
Unikajmy za to czekolady, owoców cytrusowych, kwaśnych potraw, słonych lub mocno przyprawionych potraw, mogących doprowadzić do podrażnienia owrzodzeń.
PAMIĘTAJMY
Afty są przeciwwskazaniem do wykonania zabiegów w jamie ustnej, a szczególnie implantowania. Wyleczenie bolesnych nadżerek jest konieczne, aby bakterie lub inne mikroorganizmy, które je wywołały, nie stały się przyczyną niepowodzenia we wszczepianiu implantu.
Opracowanie na podstawie ogólnodostępnych źródeł w sieci – Anna Papuga
Zdjęcia zostały zaczerpnięte z sieci – z haseł afty.